Ben bir masal uy-dur-dum! Klasik çocuk eserleri değiştiriliyor, edebiyatçılar tepkili
Kültür - Sanat Haberleri / Türkiye Gazetesi
Artık Pamuk Prenses değil Pamuk Prens var, Kırmızı Başlıklı Kız başka maceralara atılıyor ve kimse beyaz atlı prens beklemiyor… Son yıllarda kadim masallar “eşitlikçi” olmadıkları gerekçesiyle değiştirilerek yayımlanıyor. Sorularımızı cevaplayan edebiyatçılar ise bunun masalların ruhuna uygun olmadığını savunuyor.
MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - Hatırlarsınız geçtiğimiz yıllarda Agatha Christie gibi dünyaca meşhur isimlerin kitaplarında temizliğe girişilmiş; “cinsiyetçi” ve “ırkçı” olduğu gerekçesiyle romanların bazı kısımları değiştirilmişti. Yapılan bu değişikliler ise birçok eleştirmen tarafından sansüre eş olarak görülmüştü.
Aslında bu durumun bir benzeri birkaç senedir kadim çocuk masallarında da yapılıyor. Artık “pamuk” gibi olan prenses değil bir prens, Sindirella eş değil vezir olmak için yarışıyor, Kırmızı Başlıklı Kız başka bir maceraya çıkıyor, kimse beyaz atlı prens beklemiyor ve tabii kelimeler değişiyor… Hafızalara kazınan masallar, yeterince “eşitlikçi” olmadığı düşüncesiyle tekrar kaleme alınıyor ve farklı masal antolojileri hâlinde de basılıyor. Avrupa Birliği ve çeşitli finans kurumlarının desteklediği bazı projelerle de bu tarz masallar adaptasyon olarak eşitlikçi çocuk kitaplarına dönüşebiliyor.
Peki, ideolojik gerekçelerle masalların tekrar kaleme alınması veya adapte edilmesi hakkında edebiyat camiası ne düşünüyor? Klasik masalları değiştirmek ne kadar doğru?
“ÖNCE ŞİDDETE BAKMALI”
Sorularımızı cevaplayan çocuk edebiyatının usta ismi Yalvaç Ural “Çocuk ve gençlik edebiyatında pedagojiden söz edilmezken, TV dizileri ve oyunlarda şiddet almış başını giderken şimdi başka şeyler tutturuluyor. Kimsenin çocukları falan düşündüğü yok. Bütün bunlar arayış içinde olan bazı kişilerin, özgün eser üretemeyip bir şeyleri yeniden yutturma çabasıdır. Çünkü ellerinde malzeme yok. Oturup kendileri yeni masal yazsınlar o hâlde. Masalları yenilemeyi doğru bulmuyorum. Aslında bu akım falan değil, birilerinin çocuklar üzerindeki oyunu” ifadelerini kullanıyor.
“Önce şiddete bakmak lazım” diyen Ural sözlerine şöyle devam ediyor: “Kırmız Başlıklı Kız”da çocuk ormana gönderiliyor, kurt anneanneyi yiyor ve oduncu kurdun karnını yarıyor. Bundan daha sadist bir masal olur mu? Sen bunu ne kadar yenilersen yenile... Zaten o eserlerin birçoğu zamanında yetişkinler için kaleme alınmış şeylerdir. Sonradan çocuk edebiyatına taşındılar.
'KADİM EDEBİYAT GELENEĞİNE SALDIRI'
Edebiyatçı Onur Caymaz ise masalları değiştirmenin tıpkı romanları yenilemek gibi “görgüsüzlük saldırısı” olduğunu savunuyor. Caymaz “Bu, kadim toprakların edebiyat kültürüne yapılmış bir saygısızlıktır. Dostoyevski, ‘Yer Altından Notlar’da ‘Baylar…’ diyerek bir şekilde erkeklere seslenir. Eğer böyle giderse bu romandaki ifade de cinsiyet eşitliği bahane edilerek ‘Kadınlar ve erkekler’ diye değiştirilebilir!” diyor.
George Orwell’in distopik “1984” eserine atıfta bulunan Caymaz “Masallarda eşitlikçi olmak adına değişiklik yapılıyor. Bu durum, Orwell’in anlattığı tarihi değiştirme faşizmine benziyor. Hiç kimse yazılmış edebiyat eserlerini kendi keyfine göre değiştiremez. Adaptasyon olsa da böyledir. O zaman Anna Karenina’yı da adapte edelim; telgraf çekmek yerine cep telefonu kullansın!
Ancak sanıyorum bu neoliberal saldırı devam edecektir. İleride ‘Kırmızı Başlıklı Kız’ trans birey olur; biz de oturup alkışlarız!” ifadelerini kullanıyor.
“MASALLAR DÖNEMLERİNİN GERÇEĞİDİR”
Çocuk kitabı yazarı ve eğitimci Salih Uyan ise “Masalların değiştirilmesinin çocuk edebiyatının ruhuna uygun olduğunu söylemek mümkün değil. Masallar birçok coğrafya gezmiş, tarihin süzgecinden geçmiş ve bize kadar ulaşmıştır. Masallar sadece bir hikâye anlatmıyor, yazıldıkları dönemlere dair de ipuçları veriyor. İnsanların eskiden dünyayı nasıl algıladıklarına dair kültürel olarak da çok önemli metinler aslında” diyor.
Masalların değiştirilmesinden ziyade değiştirilme sebebinin de dikkat çekici olduğunu söyleyen Uyan “Masalların ataerkil dünyayı yansıtması gerekçesiyle değiştirilmesi isteniyorsa bu hem edebiyata hem tarihe yapılan bir haksızlıktır. Çünkü ister benimseyin ister benimsemeyin bu metinler o dönemlerin bir gerçeği. Eğer bunları çocuklara duyurmak istemeyenler varsa oturup yenilerini yazmalılar. Bunların adaptasyonlarının yapılması da bir dönem ‘Çalıkuşu’nun dinî referanslı tabirlerinin çıkarılarak yeniden basılmasına benziyor” şeklinde konuşuyor.
'da Takip Edin!
dinsiz ve sömürülebilen düşünmeyen bir insanlık arzuluyorlar be bunu çok sinsice yapıyorlar ,kim bunlar tahmin edin ,ve artık lütfen tahmin edin