Egzoz dumanında astım riski! Trafik canavarı nefesimizi de kesiyor

ZİYNETİ KOCABIYIK'IN HABERİ - Her geçen gün artan yoğun trafik problemi günlük hayatımızda zaman kaybına yol açmasının yanında solunum sistemimizi de bozuyor. Türk Toraks Kongresi’nde yayınlanan yeni bir çalışma otoyola 200 metre uzaklıkta yaşayan kişilerde astım görülme sıklığının arttığını ortaya koydu. 

Büyük şehirde yaşayanlarda astım hastalığı görülme riskinin daha yüksek olduğunu ortaya koyan çalışmada “Havaya karışan partikül maddeler, solunumla akciğerin derinliklerine ulaşarak mikrobik olmayan bir tür iltihaba yol açıyor. Mikropartiküllerin yanı sıra egzoz gazındaki nitrojen dioksit, sülfür dioksit ve ozon gibi hava kirleticileri astım oluşumuna sebep oluyor. Trafik yoğunluğu varlığında, kamyon ve tır güzergâhlarında yaşayanlarda daha fazla astım görülüyor” denildi.

Dünyada 350 milyon kişinin astım hastası olduğu, her yıl 400 binden fazla kişinin ölümünün astıma bağlı olduğu bağlı olduğu biliniyor. 

Ülkemizde, 2017 yılında yapılan “Türkiye Hane Halkı Sağlık Araştırması: Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Risk Faktörleri Prevalansı” çalışmasında 15 yaş ve üstü yetişkinlerin yüzde 6,9’unun astım teşhisi aldığını gösteriyor. Kadınlar astım riski açısından daha şanssız. Astım kadınlarda yüzde 8,7 oranında görülürken erkeklerde ise yüzde 5 olarak teşhis ediliyor.   

Aynı zamanda astım ölümcül hastalıklardan biri . TÜİK tarafından yayımlanan 2022 yılı verileri solunum sistemi hastalıklarının, yüzde 13,5 ile ölüm sebepleri arasında üçüncü sırada yer aldığını; bu ölümlerin yüzde 0,3’ünün astım yüzünden gerçekleştiğini ortaya koyuyor.

ÜÇ HASTADAN BİRİ OBEZ

Türk Toraks Derneğinin çatısı altında gerçekleştirilen “Astım Veri Tabanı” çalışmasına göre aşırı kilonun ülkemizdeki önemli astım sebeplerinden biri olduğu görüldü. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD İmmünoloji ve Alerji BD Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülfem Çelik, üç astım hastasından birinin obez olduğunu söyledi. 

ÇÖL TOZLARI, ŞİKÂYETLERİ ARTIRDI

Son yıllarda iklim olaylarından çöl tozlarının daha sık görülmeye başladığına dikkat çeken Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Füsun Yıldız “Çöl tozları, rüzgâr ve fırtınalarla kıtalar arası birkaç bin kilometre yol katedebilmekte ve sağlık üzerine olumsuz etkiler yapmaktadır. Araştırmalar bu dönemde öksürük, nefes darlığı gibi şikâyetlerin ve solunum hastalıkları sebepli acil servis başvurularında artış olduğunu göstermiştir. Çöl tozları yapısında bulunan çeşitli irritan maddeler özellikle alerjik rinit ve astım ataklarını tetiklemekte, hastane başvuru ve yatışlarını artırmaktadır. Çöl tozu fırtınaları dönemlerinde astım hastaları dışarı çıkmamalı, gerekirse maske kullanmalı, dış ortamda spor veya egzersiz yapmamalıdır” diye konuştu.

SAVAŞ VE DEPREM

Savaşlarda kullanılan her tür kimyasallar ve stres askerlerin ve halkın solunum sağlığını önemli ölçüde etkilediğine işaret eden Prof. Dr. Yıldız “Astım ve benzeri belirtilerin görülme sıklığı artmaktadır. Saldırılar yüzünden sığınaklarda kalabalıkta yaşamak, ısınmak için açıkta kokulu ve dumanlı maddelerin yanması, soğuk, panik reaksiyonu ve beslenmenin kuru ve reflüye sebep olan gıdalar ile olması, astımlıları olumsuz etkileyen durumlardır. Depremler sırasında da astım sıklığı artar. Çünkü depreme maruz kalan yerlerde çöken binalardan kaynaklanan yüksek konsantrasyonlarda toz ve partikül maddeye açığa çıkar. Bu toz ve partiküller, stresli şartlar sebebiyle solunum ve ağız solunumu yoluyla alt solunum yollarına kadar taşınabilir. Bu kadar yüksek konsantrasyonlarda parçacıkları solumak akut ya da uzun dönemde akciğer hasarına yol açar” diye konuştu. 

EVDEKİ RUTUBET ÇOCUĞUN CİĞERİNİ ETKİLİYOR

Yine yakın zamanlarda yayınlanan bir çalışma evdeki rutubet, erken çocukluk döneminde astım gelişimini tetikliyor. Bu araştırma, bodrum katlarda, güneş almayan evlerde büyüyen çocuklarda astım hastalığına daha sık rastlandığını ortaya koyuyor. Ülkemizde yaklaşık iki milyon astımlı çocuğun bulunduğunu söyleyen Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Bülent Karadağ, bu çocukların yüzde 2-5’inin ağır astımlı olduğunu ve ağır astımlı çocukların yaş aralığının 12-15 arasında değiştiğini söyledi. 

Astımın tekrarlayan ve ataklar hâlinde gelen nefes darlığı, nefes alıp verirken ortaya çıkan hırıltı/hışıltı/ıslık sesi, göğüste baskı hissi ve öksürük gibi belirtilerle kendini gösterdiğini ifade eden Prof. Dr. Karadağ “Doğru teşhis için şikâyetlerin değerlendirilmesinin yanı sıra solunum fonksiyon testlerinin yapılması ve geriye dönüşümlü bu hava yolu darlığının gösterilmesi önemlidir” dedi.  

SANAL ASTIM MÜZESİ AÇILDI

Türkiye’de astımla ilgili olarak yapılan bütün çalışmalar “Sanal Astım Müzesi” adı verilen tek kaynakta toplanıyor. Türk Toraks Derneği tarafından hayata geçirilen projenin sorumlu editörlüğünü Prof. Dr. Gülfem Elif Çelik yürütüyor. Prof. Dr. A. Fuat Kalyoncu, Prof. Dr. Arzu Yorgancıoğlu ve Prof. Dr. Füsun Yıldız diğer editörler olarak görev aldıkları Sanal Astım Müzesi Projesi’nde rehberler, çalıştaylar, ulusal ve uluslararası önemli kongreler ile hocalarla yapılan röportajlar da yer alıyor.